Mały Staw położony jest w środkowej części Karkonoszy (Sudety Zachodnie), u podnóża Równi pod Śnieżką (1400 m n.p.m.) i Smogorni (1489 m n.p.m.) w Kotle Małego Stawu.
Mały Staw to górskie jezioro przepływowe, wypełniające dno kotła polodowcowego, położone na wysokości (1183 m n.p.m.). Ma głębokość do 7,3 m, długość linii brzegowej 756 m i zajmuje powierzchnię 2,881 ha. Jeziorko charakteryzuje się czystą i przejrzystą wodą. W cieplejszych miesiącach temperatura wody osiąga maksymalnie 14 °C. Przez znaczną część roku jeziorko pokryte jest lodem. Ubogą faunę reprezentuje wirek, który jest reliktem glacjalnym. Żyje tu także traszka górska i pstrąg potokowy, a także melanistyczna odmiana ropuchy szarej. Przez staw przepływa Łomnica, której źródła znajdują się na Równi pod Śnieżką.
Szlaki turystyczne:
– niebieski prowadzi z Karpacza Górnego na Śnieżkę.
– czerwony fragment Głównego Szlaku Sudeckiego prowadzi nad Małym Stawem zachodnią krawędzią Równi pod Śnieżką
Samotnia – Schronisko PTTK im. Waldemara Siemaszki nad Małym Stawem, w Kotle Małego Stawu, w Karkonoszach.Do schroniska można dojść niebieskim szlakiem od Świątyni Wang (około 1 godz.) lub zejść od strony Strzechy Akademickiej (około 10 min).Obecnie schronisko posiada 49 miejsc noclegowych. Znajduje się tam również bufet, punkt informacji turystycznej, punkt GOPR oraz ścianka wspinaczkowa.
Historia
Samotnia jest jednym z najstarszych schronisk w Polsce. Są dane świadczące o tym, że już w drugiej połowie XVII wieku człowiek docierał w rejon Małego Stawu. Pierwsze wzmianki o domku nad Małym Stawem pochodzą z 1670 roku.
Ścieżka z okolic dzisiejszego Karpacza prowadziła przez Złotówkę do stojącej nad stawem budy. Mieszkał w niej strażnik pilnujący hodowanych w akwenie pstrągów. Nieco później, bo pod koniec XVII wieku, zaczęto używać innego szlaku, prowadzącego od dzisiejszego kościółka Wang, przez Rzepiórową Kręgielnię, Polanę, Kozi Mostek. Po dziś dzień chodzą turyści tym oznakowanym na niebiesko szlakiem.
W swoim opisie wędrówki na Śnieżkę Christian Gryfius wspomina odwiedziny u mieszkającego tu krzepkiego starca. W kilka lat później, zwiedzający Karkonosze stolnik żmudzki, Teodor Billewicz w demonicznym opisie tego zakątka dostrzega łódź kołyszącą się na stawie. Przypuszcza się, że pierwsi właściciele budy nad stawem wywodzili się z rodziny Schuderów. Utrzymując się z hodowli kóz, pilnowali stawu spełniając tym wolę ówczesnych właścicieli tych ziem – rodziny Schaffgotschów.
Połączenie Jeleniej Góry ze światem przez uruchomienie w roku 1866 linii kolejowych do Wrocławia i Berlina potęguje rozwój ruchu turystycznego. Właściciele bud karkonoskich dostrzegają potrzebę ich rozbudowy. Do rozbudowy Samotni zabiera się Karol Häring. Z tego i późniejszego okresu pochodzą sprzeczne informacje na temat lokalizacji obecnej Samotni, niemniej dzisiejsza sala bufetowa ma już ponad 100 lat. Na skutek postępującego zubożenia Häring w 1891 roku sprzedaje swoją chatę Henrykowi Richterowi, radcy handlowemu z Miłkowa za 4000 talarów (wraz ze sporym stadem bydła). Nowy właściciel kontynuuje rozbudowę.
Z tego okresu pochodzi symbol Samotni – wieżyczka i odlany w Jeleniej Górze dzwon-sygnaturka z datą 1861 r. Nasuwa się tu przypuszczenie, że Richter mógł już posiadać ten dzwon przed przybyciem do budy nad stawem albo że związek jego z tą budową był wcześniejszy. Po 1900 roku przez kilkanaście lat schronisko dzierżawi Józef Bönsch, po czym Richter sprzedaje je Franciszkowi Krausowi, który obiekt ten dalej modernizuje. Od Małego Stawu (Kleiner Teich) obiekt nosi nazwęTeichbaude.
Kilkadziesiąt metrów od Samotni, przy drodze w kierunku Schroniska PTTK „Strzecha Akademicka”, na jednym z głazów jest wykuty napis z jego nazwiskiem i datą 1922 r. Upamiętniać to może rozpoczęcie rozbudowy albo budowę tej drogi. Od 1 maja 1927 schronisko prowadził znany sportowiec Paul Haase z żoną Gretą; w tym okresie stało się ono centrum m.in. sportów zimowych. Ostatnim niemieckim właścicielem do końca II wojny światowej był Franz Hövel. Po wojnie przez schronisko przewinęło się kilkunastu zarządców (m.in. Stanisław Staroń, Zbigniew Pawłowski, Cezary Marcinkowski).
Od 13 czerwca 1966 roku Samotnią kierował wraz z żoną Sylwią Waldemar Siemaszko, postać w Karkonoszach znana i dziś już legendarna. 10 lutego 1994 roku w czasie zjeżdżania do Karpacza, na niezabezpieczonym i zalodzonym zakręcie przy świątyni Wang, samochód terenowy spadł z kilkumetrowej skarpy. Jedyną ofiarą wypadku był Waldemar Siemaszko. Od tego dnia Samotnią kieruje Sylwia Siemaszko.
Samotnia pod kierownictwem pp. Siemaszko przeżyła rozkwit i stała się jednym z najczęściej nagradzanych schronisk i obiektów turystycznych w kraju. Wybudowano tu pierwszą w Sudetach biologiczną oczyszczalnię ścieków, zmodernizowano system ogrzewania z koksowego na olejowy (inicjatywa sympatyków Samotni z Wrocławia), zaadaptowano jedno z pomieszczeń zaplecza na jedyną chyba wtedy (1973) w kraju samoobsługową narciarnię, wybudowano garaż na pierwszy w Karkonoszach kanadyjski skuter śnieżny, zmodernizowano pracę kuchni i pralni. Myślano wtedy o jeszcze innych inwestycjach, ale przeprowadzona w 1975 roku ekspertyza techniczna wykazała nieopłacalność remontu kapitalnego. Powstał więc wtedy pomysł przekształcenia schroniska w muzeum górskie, niemniej jednak służy ono turystom do dziś. Konieczne okazało się jednak podstemplowanie najstarszej części stropu schroniska w dzisiejszej sali bufetowej i głównej klatki schodowej (1976).
Przy współudziale bywalców tego schroniska, które jako chyba jedyne w kraju przyznawało szczególnie oddanym dla tej budy turystom tytuł i odznakę „Zasłużony dla schroniska”, organizowane tu były przeglądy filmów i przezroczy górskich. W wodach Małego Stawu organizowane były zawody płetwonurków o „Błękitną Wstęgę Samotni”. Względy ochrony rezerwatu zmusiły jednak organizatorów do zaniechania tej imprezy, choć płetwonurkowie przed zawodami czyścili dno stawu z najróżniejszych przedmiotów. Przed utworzeniem Karkonoskiego Parku Narodowego w Wielkim Żlebie (Slalomowym) uprawiano narciarstwo. W drugi dzień Wielkanocy rozgrywano „Slalom Wiosenny”, w latach późniejszych imprezę narciarską o charakterze zabawowym „Slalom Czekoladowy” (od koloru opalenizny, ale i błota, w którym można było wylądować).
Od 1967 roku organizowano zawody narciarskie o „Puchar Samotni” w konkurencji slalomu specjalnego lub slalomu giganta. Inicjatorem ich był gospodarz Samotni Waldemar Siemaszko, który wraz z gronem przyjaciół schroniska i miłośników narciarstwa ustalił regulamin zawodów. Te międzynarodowe zawody o ciekawej oprawie i programie trzeba było jednak zakończyć w 1981, bo cele ochrony rezerwatu okazały się wyższe.
W roku 1995, po wielu staraniach i ostatecznej zgodzie Karkonoskiego Parku Narodowego zorganizowano po raz kolejny zawody narciarskie im. Waldemara Siemaszki o „Puchar Samotni”. Odbywają się one raz do roku.
Schronisko posiada stały dostęp do internetu, który udostępnia swoim gościom dzięki lokalnemu nadajnikowi radiowemu WiFi. Łącze realizowane jest również drogą radiową, dzięki nadajnikowi umieszczonemu na dachu siedziby GOPR, przy ulicy Sudeckiej przy wyjeździe z Jeleniej Góry w stronę Karpacza.
Źródło: Wikipedia
Zdjęcia: Karol Nienartowicz Mountain Photographer
